Вӑрнар районӗнче халӑх Акатуя пухӑннӑ. Районти ял тӑрӑхӗсем йӑла-йӗркене кӑтартакан экспонатсене илсе килнӗ, хӑнасене килти сӑрапа, кукӑльпе, чӑваш апат-ҫимӗҫӗпе хӑналанӑ.
Акатуя савӑнӑҫлӑн паллӑ тунӑ. Сӑлтавӗ те пур. Вӑрнарсем ака-сухана вӑхӑтра вӗҫленӗ. Акмалли лаптӑка та пысӑклатнӑ. Район уявне ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов килнӗ. Вӑл Вӑрнар районӗнче ял хуҫалӑхӗ те, промышленноҫ та аталаннине палӑртнӑ.
Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхне Леонид Николаева Хисеп грамотипе чысланӑ. «Санары» агрофирма трактористне Владимир Крипчакова «ЧР тава тивӗҫлӗ механизаторӗ» ят панӑ. Владимир Матвеев «ЧР ял хуҫалӑхӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята тивӗҫнӗ.
Фермер хуҫалӑхне аталантармашкӑн Владимир Балыков, Алевтина Иванова, Григорий Лукин гранта тивӗҫнӗ. Аш-какай комбиначӗн инженерӗ Эдуард Зайцев, «Мураты» ЯХПК тракторисчӗ Борис Шариков, фермер хуҫалӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Фадеев пурӑнмалли ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн социаллӑ тӳлев илнӗ.
Уява Вӑрнар районӗн «Туслӑх» ентешлӗхӗ те килнӗ. Спортсменсем тӗрлӗ ӑмӑртура вӑй виҫнӗ.
Вӑрнар районӗнчи Аҫӑмҫырминче пурӑнакан 16-ри Олегпа 14 ҫулти Максим Федоровсене ялта паттӑр тесе чӗнеҫҫӗ. Мӗн тунӑ-ха ҫак яшсем? Чӑннипех те паттар ӗҫ тунӑ. Олегпа Максим ҫӗртмен 5-мӗшӗнче пӗвере путма пуҫланӑ арҫынна вилӗмрен ҫӑлнӑ.
Ҫак ялтах пурӑнакан 43 ҫулти арҫын Олегпа Максим пулман тӑк пурнӑҫпа сывпуллашӑччӗ. Ҫав кун пӗве хӗрринче аслисем каннӑ. Унччен те пулмасть — ҫухӑрашма пуҫланӑ. Олег каланӑ тӑрӑх, вӑл ҫав арҫын ишнине курнӑ. Кӑштахран, ҫыран хӗрринерех ҫитсен, хайхискер чӑмнӑ та ҫухалнӑ. Пӗр минут иртнӗ, иккӗ… Арҫын ҫаплах тухман. Олег малтанах ҫавскер шыв айӗнче сылӑшсӑр вӑрах вӑхӑт пулнинчен тӗлӗннӗ. Унтан ӑнланнӑ: арҫын тӑнне ҫухатнӑ та шыв айӗнчен тухайман-мӗн.
Максим та инкек сиксе тухнине ӑнланнӑ, тӳрех шыва чӑмнӑ. Малтанах вӑл путнӑскере шыраса тупайман. Иккӗмӗш хут чӑмсан арҫынна тупнӑ, пиччӗшне пулӑшма чӗннӗ. Кашни ҫеккунт хаклӑ пулнӑран арҫын ачасем хӑвӑрт ӗҫленӗ, арҫынна ҫыран хӗррине илсе тухнӑ. Унтан ӑна медиксем пулӑшу панӑ.
Федоровсем пӗверен инҫех мар пурӑнаҫҫӗ. Амӑшӗ Элеонора каланӑ тӑрӑх, утӑ ҫулнӑ хыҫҫӑн арҫын ачасем шыва кӗме пуҫтарӑннӑ.
Вӑрнар районӗнчи Кольцовка шкулӗнчи спортзал валли душ кабинисем лартса хума пулать-ши тесе ыйтнӑ асӑннӑ вӗренӳ учрежденийӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшакан Н.Н. Иванова.
Анчах кӑҫал ниепле те май килмӗ. Мӗншӗн тесен ҫулталӑклӑх хыснана унчченхи ҫул вӗҫленичченех йышӑнаҫҫӗ-ҫке. Кӑҫалхине вӑрнарсем иртнӗ ҫулхи раштавӑн 11-мӗшӗнче йышӑннӑ. Унта вара кун пек статьяна пӑхса хӑварман. «Пӑхса хӑварман тӑкаксем валли укҫа уйӑрма хальхи вӑхӑтра май ҫук», — хуравланӑ Вӑрнар район администрацийӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн пуҫлӑхӗ Н.Н. Иванов. «Учреждени ытти тӑкака перекетлесен кӑна душ кабини лартма май килӗ», — хушса хунӑ вӑл.
Паян Шупашкар районӗнче ялти спорт вӑййисен республикӑри 12-мӗш ӑмӑртӑвӗ уҫӑлнӑ. Ҫак вӑхӑтра спортӑн тӗрлӗ енпе чи вӑйлисене палӑртӗҫ.
Ӑмӑртӑва официаллӑ майпа Кӳкеҫри «Улӑп» стадионта уҫнӑ. Унта тӗрлӗ шайри тӳре-шара пырса ҫитнӗ. Ҫав шутра — Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов, Чӑваш Патшалӑх Канашӗн ертӳҫин ҫумӗ — хысна, укҫа-тенкӗ тата налук енӗпе ӗҫлекен комитет пуҫлӑхӗ Анатолий Князев, республикӑн спорт министрӗн ҫумӗ Алексей Яковлев, Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров.
Республикӑри «Тухӑҫ» спорт обществин ялавне хӑпартма полиатлон Раҫҫейӗн енӗпе спорт маҫтӑрне, ялти спорт вӑййисенче пӗрре кӑна мар ҫӗнтернӗ, Вӑрнар районӗнче ҫуралнӑ Галина Павловӑна, вӗрен туртассипе ӑста Канаш район ҫыннине Александр Сергеева тата Шупашкар районӗнче ҫуралнӑ, ҫӑмӑл атлетикӑпа Раҫҫейре сахал мар ҫӗнтернӗ, Европа шайӗнчи кросс-ӑмӑртура кӗмӗл медале тивӗҫнӗ Александр Новикова шаннӑ.
Ӗлӗкрех ял уявӗсене ирттересси йӑлараччӗ. Шел те, юлашки вӑхатра ку чылай ҫӗрте манӑҫа тухса пырать. Вӑрнар районӗнчи Пуканкасси ялӗнче вара ак йӑлана тытсах пыраҫҫӗ.
Пуканкасси ял уявӗ нумаях пулмасть иртнӗ. Халӑх тӗплӗн хатӗрленнӗ. Ун умӗн тавралӑха тирпей-илем кӗртнӗ. Уяв кунӗнче чӑваш тумӗ тӑхӑнса клуб еннелле утнӑ. Унта тӗрлӗ тӗслӗ хӑюсем ҫакнӑ, хӑма ҫапса сцена тунӑ, шӳрпе ҫиме сӗтел хатӗрленӗ. Унтах алӑ ӗҫӗсен куравне йӗркеленӗ.
Икӗ урамра пурӑнакансем юрласа утса ял варринче тӗл пулнӑ, вӑйӑ картине тӑрса «Тутӑр ҫук, тутӑр ҫук» вӑйӑ вылянӑ. Уява ял тӑрӑхӗн депутачӗ Виктор Анисимов уҫнӑ. Унтан ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Петров пурне те уяв ячӗпе саламланӑ.
Уявра Пуканкассинчи «Чашма» фольклор ушкӑнӗ, ветерансен «Утмӑлтурат» ушкӑнӗ, Кушар Юнтапари юрӑпа ташӑ ушкӑнӗ, Ярмушка ялӗнчи шулта вӗренекенсем юрӑ-ташӑпа савӑнтарнӑ.
Алӑ ӗҫӗсен куравӗ пите пуян пулнӑ. Пуканкассинчи Елена Васильева ав турӑшсене вӗтӗ шӑрҫаран ӑсталанӑ, Любовь Анисимова вак укҫасенчен шкатулка тунӑ, Мария Павлова ҫекӗлпе тата йӗппе тутӑрсем, салфеткӑсем ҫыхнӑ, тӗрленӗ.
Паянтан пуҫласа республикӑри районсенче чӑвашсен тӗп уявне — Акатуя — паллӑ тума пуҫлӗҫ. Кӑҫал старта Канаш районӗ пӗрремӗш тухӗ.
Акӑ Акатуй ирттермелли график.
Акӑ график:
1. Канаш районӗнче ҫӑвӑн 30-мӗшӗнче 10:00 сехетре Асхва ялӗнчи «Урожай» стадионта иртет.
2. Йӗпреҫ районӗнче ҫӑвӑн 31-мӗшӗнче 11:00 сехетре Йӗпреҫри культурӑпа кану паркӗнче пулӗ.
3. Красноармейски районӗнче ҫӗртмен 1-мӗшӗнче 10:00 сехетре Красноармейскинчи «Факел» стадионта иртет
4. Комсомольски районӗнче ҫӗртмен 7-мӗшӗнче 10:00 сехетре (Сабантуй) Урмаел ялӗнче пулӗ.
5. Улатӑр районӗнче — ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Явлей ялӗнче.
6. Элӗк районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 11:00 сехетре Тури Татмӑш ялӗнче пулать.
7. Патӑрьел районӗнче ҫӗртмен 12-13-мӗшӗсенче 10:00 сехетре Шӑнкӑртам ялӗнче иртет.
8. Вӑрнар районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Вӑрнарти «Химик» стадионта иртет.
9. Куславкка районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче (Акатуй) 11:00 сехетре Куславккара Атӑл хӗрринче пулӗ.
10. Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Ишеккасси ялӗнче пулать.
11. Муркаш районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 11:00 сехетре Лантӑш ялӗнче иртет.
Республикӑра тӗрлӗ ӑмӑрту яланах иртет. Анчах хусканупа тӗрев енчен сусӑррисен хушшинчи тупӑшу хальччен пулманччӗ-ха. Нумаях пулмасть иртнӗ вӑл.
Ҫакна Инвалидсен Вӑрнар районӗнчи уйрӑмӗ пуҫарнипе йӗркеленӗ. Общество организацийӗн ертӳҫи пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак районта кӳмепе ҫурекен 26 сусӑр пурӑнать. Вӗсенчен ытларахӑшӗ — аслӑ ӳсӗмри ҫынсем, тыл ӗҫченӗсем, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем. Нумайӑшӗ урама питех тухмасть, ҫынсемпе курнӑҫмасть.
ЧР Спорт министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑмӑртӑва сакӑр ҫын хутшӑннӑ. Вӗсене куракансем, тӑванӗсем, юлташӗсем хавхалантарнӑ. Спортсменсем малтан дистанцие хӑвӑртрах парӑнтарма тӑрӑшнӑ, унтан кӳмесемпе эрешлесе ярӑннӑ.
Ӑмӑртӑва хутшӑннисене пурне те парнесемпе, дипломсемпе хавхалантарнӑ. Сусӑрсем тупӑшнине кура курма килекенсем те кӳмесене ларса ӑмӑртса пӑхнӑ. Малашне кунашкал тупӑшусем час-часах иртӗҫ.
Вӑрнар районӗнчи Мулакасси Мӑрат халӑхӗ хӑйӗн вӑйне шанать, ыттисем пулӑшасса кӗтсе лармасть. Кунти пӗве пӗлтӗрех татӑлнӑ-мӗн. Касӑва ҫӳрекен ӗнесене шыв ӗҫтермелли вырӑн пулнӑ иккен вӑл. Ахальтен мар халӑхра ӑна «Кӗтӳ пӗви» теҫҫӗ.
Ҫуллахи шӑрӑхра ҫак пӗве типмех пуҫланӑ. Ку ял халӑхне самай шар кӑтартнӑ. Ялта пуҫаруллӑ ҫынсем пурах ҫав. Вӗсем тӑрӑшнипе ҫак пӗвене кӑҫал картлама шухӑшланӑ. Каланине пурнӑҫланӑ. Халӑх ҫу уйӑхӗнчи кунсенче пахча ӗҫӗсене вӗҫлесен пӗве патне тухнӑ. Никам та ӗҫрен юлман: ачасем те, арҫынсем те, хӗрарӑмсем те, туя тытнисем те. Ӗҫе ҫӑмӑл алӑллӑ Владислав Петров пуҫӑннӑ. Ӗҫ чӑнах та кал-кал пынӑ. Николай Иванов тракторист ҫырмари пӑрӑха туртса кӑларнӑ. Михаил Иванов тӑм кӳрсе килнӗ. Викентий Павлов та мотоблок хыҫне прицеп кӑкарса тӑм турттарма пикеннӗ. Пӗрисем тӑм тиенӗ, теприсем ӑна пӗве патӗнче йӗркелесе хунӑ. Пурте тӑрӑшса ӗҫленӗ, никам та айккинче пӑхса тӑман.
Халӑх пӗрле ӗҫлесен ӗҫӗ те часах пулать ҫав. Мулакасси Мӑратсем пӗвене тӑватӑ сехет хушшинче пӗвеленӗ те.
Ӗҫе техника та ҫӑмӑллатать ҫав.
Ҫу уйӑхӗн 16–18-мӗшӗнче Атӑлӑн йӑлӑм енче ҫамрӑк экологсен слечӗ иртнӗ. Мероприятие «Сӑрҫи» заповедник, «Эткер» центр тата ЧР Ҫамрӑксен экологи дружини йӗркеленӗ.
Слета 5 команда хутшӑннӑ: Патӑрьел, Вӑрнар, Муркаш районӗсенчен тата Шупашкар хулинчен. Ҫамрӑк экологсем виҫӗ кун тупӑшнӑ. Вӗсем театрализациленӗ сценкӑсем кӑтартнӑ. Ачасем экологи сукмакне тунӑ. Палӑртнӑ маршрутра вӗсем ҫутҫанталӑк объекчӗсене шыранӑ, вӗсем пирки экскурсантсене каласа кӑтартнӑ. Жюри членӗсем валли экскурси ирттернӗ.
Йывӑр конкурссем те пулнӑ. Ачасен экологири, биологири пӗлӳ шайне тӗрӗсленӗ. Слетра ачасен тӗпчев ӗҫӗ хатӗрлесе ӑна хӳтӗлемелле пулнӑ.
Муркаш районӗнчи Юнкӑри С.М.Михайлов ячӗллӗ шкул ҫумӗнчи Ачасен пултарулӑх ҫурчӗн «Foresters» команди ҫӗнтернӗ. Патӗрьел районӗнчи Ҫӗньял шкулӗн команди иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Шупашкарти «Карӑш» экологипе биологи центрӗн команди виҫҫӗмӗш пулнӑ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, пионер организацине йеркеленӗренпе 92 ҫул, ӑна Владимир Ильич Ленин ятне панӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май Шупашкарта мероприяти иртнӗ, пионерсен ретне 50 яхӑн ача тӑнӑ.
Чи малтанах ҫар тумне тӑхӑннӑ шкул ачисем Владимир Ленин палӑкӗ патӗнче марш утнӑ. Уяв линейкине Шупашкарти, Вӑрнар районӗнчи шкулсенчи пионер отрячӗсен, Ҫӗнӗ Шупашкарти Зина Портнова ячӗллӗ отряд, Ишлейри Зоя Космодемьянская ячӗллӗ отряд, Шупашкарти КПРФ хула комитечӗ ҫумӗнчи пионер отрячӗ хутшӑннӑ.
Линейкӑна Шупашкарти РФКП хула комитечӗн бюро членӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.В.Сухова уҫнӑ. Вӑл хушнипе Совет офицерӗсен союзӗн представителӗсем, комсомолецсем тата пионерсем Республика тӳремӗнче Ҫӗнтерӳ Ялавне, РФ ЛКСМӗн тата пионерин ялавне йӑтса утнӑ.
ЧР Патшалӑх Канашӗнчи РФКП фракцин ертӳҫи Д.Б.Евсеев Пионери граждан вӑрҫи вӑхӑтӗнче йӗркеленнине, вӑл халӗ те ҫамрӑксене патриотлӑх воспитанине парас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑннине палӑртнӑ. Коммунист депутат пионерсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче аслисемпе тан ӗҫленине каланӑ.
+16.3 °C